Witam na moim blogu o Szwecji, jej języku, zwyczajach i ciekawostkach...

Język szwedzki (svenska språket) jest językiem północnogermańskim, i jest używany głównie w Szwecji przez około 9 mln ludzi.
W Finlandii, głównie na wybrzeżach, mieszka 5% szwedzkojęzycznych obywateli tego kraju. Język szwedzki jest zrozumiały dla Norwegów, ale już w dużo mniejszym stopniu dla Duńczyków.

W Finlandii na przestrzeni wieków wykształtowała się fińska odmiana języka szwedzkiego. Istnieje też zespół dialektów języka szwedzkiego, które można spotkać w Estonii. W południowej części Szwecji – Skanii (Skåne) – język mówiony uległ znaczącym wpływom duńskim, z charakterystyczną, gardłową wymową. Mieszkańcy Wysp Alandzkich mówią dialektem bardzo zbliżonym do północnosztokholmskiego. Wiele zapożyczeń w języku szwedzkim pochodzi z innych języków eropejskich jak niemiecki, francuski, angielski, oraz z łaciny i z greki.

Ciekawą, choć trudną dla uczących się, cechą języka szwedzkiego jest mnogość samogłosek, posiadających 9 fonemów podstawowych, a rozróżniając między długimi i krótkimi samogłoskami, w sumie możemy wyodrębnić aż 17 fonemów samogłoskowych.

Nauka tego języka jest więc wielkim wyzwaniem i trzeba jej poświęcić naprawdę sporo czasu aby opanować posługiwanie sie językiem szwedzkim na zadowalającym poziomie. Na szczęście wielu Szwedów mówi dobrze po angielsku, więc jeśli znasz angielski, możesz próbować komunikować sie z nimi w tym języku .
*****************************************************************

Najwcześniejsze odnalezione ślady języka północnogermańskiego pochodzą z III wieku po Chrystusie. Około IX wieku, w okresie rozkwitu kultury wikingów, pojawiają się germańskie języki północy: norrønt, a potem dansk tunga. Z czasem dochodzi do podziału na języki północnogermańskie wschodnie i północnogermańskie zachodnie. W XII wieku kształtuje się specjalne pismo do rycia w drewnie, zapisywane w alfabecie fuþark - tzw. szwedzki język runiczny. Fuþark najprawdopodobniej wywodzi się z pisma Etrusków, ale nie jest wykluczone, że był rdzennym alfabetem skandynawskim. Wraz z przyjmowaniem wiary chrześcijańskiej przez Skandynawów, Fuþark został stopniowo wyparty przez alfabet łaciński. 

O klasycznym języku szwedzkim możemy mówić dopiero w XIII wieku. Od XVI wieku można zaobserwować tendencje do tworzenia języka ponaddialektalnego, szczególnie w języku pism religijnych, ale także w codziennym, świeckim języku pism urzędowych (tzw. język kancelaryjny). W XVIII wieku można zaobserwować unifikujący wpływ dworu królewskiego na wymowę języka szwedzkiego – powoli następuje podział na język „chłopski” (bondska) i „dworski” (hovsvenska).
Wymowa języka dworskiego kształtowana była przez wymowę powszechną w regionie Sztokholmu i prowincji Uppland. Ten właśnie język stanowił podstawę do powstania ponaddialektalnego języka pisanego (rikssvenska).
**************************************************************************
Ważne urzędy w Szwecji

Skatteverket to urząd ewidencyjno-podatkowy. Można załatwić w nim sprawy związane z ewidencją ludności (dowodem osobistym itp.), rejestracją działalności gospodarczej, wyrejestrowaniem się ze szwedzkiego rejestru ludności, a także wszelkimi kwestiami podatkowymi.

Migrationsverket to Szwedzka Agencja Migracyjna. Tu należy składać wnioski o obywatelstwo, sprawy paszportowe itp.

Försäkringskassan to Zakład Ubezpieczeń Społecznych. Ten urząd zajmuje się zasiłkami, odszkodowaniami i szeroko pojętą opieką zdrowotną.

Sveriges a-kassor to fundusz ubezpieczeń na wypadek bezrobocia. Tu można uzyskać zasiłki w razie utraty pracy.

Arbetsformedlingen to Szwedzki Urząd Pracy. Tu można znaleźć aktualne oferty pracy i uzyskać ważne informacje dla pracowników.

Pensionsmyndigheten to Urząd do spraw emerytur, rent i wszelkich świadczeń emerytalnych.

Socialstyrelsen to Urząd do spraw zdrowia i spraw socjalnych. Ten urząd wydaje akty narodzin, zgonu, oraz obsługuje formalności związane z pracą w zawodach medycznych.

Transportstyrelsen to Szwedzki Zarząd Transportu. Tu uzyskamy informacje i załatwimy wszelkie sprawy związane z rejestracją pojazdów: opłaty, terminu przeglądów technicznych, zmiany właścicieli, uzyskanie tablic rejestracyjnych itp.

Trafikverket to Szwedzki Urząd Transportu. Tu składamy dokumenty niezbędne do uzyskania prawa jazdy. Ten urząd kontroluje także sytuację na drogach, funkcjonowanie fotoradarów itp
Kronofogden to Szwedzki Urząd Komorniczy. Tu załatwimy sprawy związane z odzyskiwaniem niezapłaconych należności.

**************************************************************************
Szwedzka Rodzina Królewska

Napoleoński marszałek Jean Baptiste Bernadotte został adoptowanym synem władcy Szwecji króla Karola XIII i ogłoszony następcą tronu w dniu 21 sierpnia 1810 roku. Po śmierci Karola XIII, Jean Baptiste Bernadotte zasiadł na tronie Szwecji jako Karol XIV Jan i na tronie Norwegii jako Karol III Jan (odmienna numeracja wynika z faktu, że w obu królestwach była inna liczba władców o imieniu Karol). Po tym jak Oskar II odmówił utworzenia norweskiej służby dyplomatycznej, norweski parlament obalił go z tronu i w 1905 roku zerwał unię ze Szwecją. Obecnym monarchą Szwecji jest Karol XVI Gustaw, który urodził się 30 kwietnia 1946 roku, a wstąpił na tron 15 września 1973 roku. Jego żoną jest Królowa Silvia,
urodzona 23 grudnia 1943 roku. Oficjalną następczynią tronu jest córka Karola i Silvii, księżniczka Victoria, urodzona 14 lutego 1977 roku.
************************************************************************** 
Kultura Szwecji

Jedną z kluczowych cech kultury szwedzkiej jest to, że Szwedzi są z natury bardzo  egalitarni - uznają równouprawnienie wszystkich i wszędzie, w każdej niemal dziedzinie życia. Ponadto cenią sobie skromność i, co za tym idzie, absolutnie nie tolerują żadnych przechwałek. 
Pod wieloma względami Szwedzi są niezwykle uprzejmi - wolą słuchać innych, a nie dbają o to, by ich głos był słyszalny. Kiedy wypowiadają się, to mówią cicho i spokojnie. Bardzo rzadko Szwedzi publicznie demonstrują swój gniew czy inne gwałtowne emocje.
Szwedzi bardzo cenią sobie gościnność i wszelkie przejawy życzliwości, i jako tacy często wyrażają uznanie i nie szczędzą podziękowań. Brak podziękowania jest w Szwecji odbierany bardzo negatywnie.
Szwedzi podchodzą do wszystkiego z umiarem i starają się zachowywać zdrową równowagę. Wszelkie skrajności, nadmiar, popisywanie się budzą niechęć, a cenione jest podążanie głównym nurtem i "nie wychylanie się".
Dla przykładu, ciężka praca i huczna zabawa nie są popularne w Szwecji. Ludzie pracują, ale nie za od świtu do nocy, dbają o bezpieczeństwo i dobre warunki pracy, lubią robić przerwy i nie śpieszą się. Po pracy wychodzą i dobrze się bawią, ale raczej nie szukają ekstremalnych przeżyć.
Ze względu na silną skłonność do egalitaryzmu, nie ma silnej konkurencji w Szwecji, a dzieci nie są wychowywane z przekonaniem, że są bardziej wyjątkowe niż jakiekolwiek inne dziecko.

**************************************************************************

13 ciekawostek na temat Szwecji i Szwedów

1. Jeżeli obywatel Szwecji chce zmienić kolor swojego domu, musi najpierw postarać się o pozwolenie, a także posiadać licencję malarską.

2. Szwedzi uwielbiaja kawę i regularnie przerywają pracę, by razem z przyjaciółmi czy współpracownikami napić się kawy i przekąsić coś słodkiego.

3. Dość niezwykłą szwedzką potrawą jest marynowany śledź, który marynuje się przez rok w zwykłej puszcze. Pachnie i smakuje niezwykle oryginalnie (okropnie!)

4. Szwedzkie prawo pozwala rozbić namiot na terenie prywatnym na 24 godziny.

5. W Szwecji znajduje się najwięcej restauracji McDonald ’s w całej Europie.

6. Szwedzi nie zawieszają w oknach żadnych firanek. Na parapetach stawiają natomiast różnego rodzaju figurki, kwiaty i lampki. W ten sposób pokazują, że nie mają nic do ukrycia.
7. W niektórych szwedzkich domach przy oknach zamontowane są lusterka. Dzięki temu mieszkańcy domu widzą, co dzieję się na zewnątrz.

8. Szwedzki rząd nakazuje budowę ogrodzeń wzdłuż wszystkich ruchliwych dróg, aby chronić kierowców i łosie, które w innym wypadku mogłyby wejść na jezdnię.

9. Niezwykłym świętem w Szwecji jest święto kiszonego śledzia. Obchodzi się je każdego roku w sierpniu.

10. Jest pewien klub golfowy, którego jedna połowa znajduję się na terenie Szwecji, a druga w Finlandii.

11. Oficjalne konto Szwecji na serwisie Twitter, jest co tydzień prowadzone przez innego losowo wybranego obywatela.

12. W Szwecji alkohol jest sprzedawany tylko osobom, które ukończyły 20 rok życia; w dni tygodnia do godziny 18:00, a w weekendy tylko do godziny 15:00.

13. Około 80% Szwedów włada swobodnie językiem angielskim.
**************************************************************************
Szwedzkie przysmaki

Szwedzkie jedzenie osnute jest wieloma legendami. Być może słyszeliście o śmierdzącym śledziu, ohydnych wędlinach, paskudnym chlebie i innych okropnościach. Nie odniosę się do tych legend ale podam pod rozwagę kilka popularnych szwedzkich smakołyków. Oczywiście to czy coś jest „zjadliwe” to kwestia gustu i smaku.

Cukierki Daim to z pewnością szwedzki sztandarowy słodycz. Daimy są niemal wszędzie. Jest daimowe ciasto, a także daimowe lody, daimowe batony, czekolady i wiele innych słodkości. Szwedzi zabierają je na prezenty, więc jeśli cię odwiedzą, to obdarują cię daimowymi łakociami.

Oprócz Daim, Szwedzi uwielbiają lukrecję o specyficznym gorzkawym posmaku. Bardzo popularne są także cukierki z solonej lukrecji. 

Marka Marabou dominuje szwedzki rynek słodyczy. Możesz skosztować czekolady Marabou w ciekawych smakach. Do najbardziej oryginalnych należą: oreo, daim, słone migdały, polkagris i szwedzka odmiana marsa zwana japp.
Inne popularne szwedzkie słodycze to pierniki i wafel w czekoladzie czyli KEX. 

Prinsesstårta to słodkie ciasto dostępne niemal w każdym sklepie spożywczym. To główny kulinarny bohater na szwedzkich imprezach! Warto spóbować! 

Innym bardzo popularnym szwedzkim ciastem jest ciasto czekoladowe zwane Kladdkaka. Jeśli lubisz słodką czekoladę to Kladdkaka przypadnie ci do gustu!

Szwedzi mają również swój sernik, który nazywają Ostkaka. Wstawiają go do piekarnika i zapiekają, a następnie podają na gorąco. Według nich jedzenie sernika na zimno jest dziwne, a zimny sernik jest niesmaczny.

Świątecznym szwedzkim przysmakiem jest Semla – pyszna bułka z migdałowym nadzieniem i kremem z bitej śmietany.

Innym świątecznym ciastkiem jest Kanelbulle. To przepyszna drożdżówka z szafranem, cynamonem i cukrową posypką. Nie jest zbyt słodka, za to bardzo aromatyczna ze względu na swe przyprawy.

Warto jeszcze wymienić szwedzki dżem z owoców moroszki.
Moroszka to mała, pomarańczowa nordycka malina. W Skandynawii robi się z niej pyszne wina i dżemy.

Do potraw mięsnych natomiast serwuje się w Szwecji czerwoną borówkę.

Na koniec zupa z róży zwana Nyponsoppa. Szwedzi twierdzą, że jest bardzo smaczna. 
**************************************************************************
Pisownia przymiotnika "szwedzki"

Wielu Polaków popełnia błąd w pisowni przymiotnika "szwedzki".
Zamiast szwedzki piszą szwecki, zamiast szwedzkich piszą szweckich, a zamiast szwedzkiego piszą szweckiego.
To wynika ze skojarzenia przymiotnika z nazwą kraju - Szwecja.
Na szczęście wyszukiwarki internetowe dobrze sobie radzą z takimi błędami i bez problemów wyszukują właściwe hasła.